1. Anasayfa
  2. Sağlık

Çocuklara Ölümü Sade İfadelerle Anlatın


0


Ülkemizde son devirlerde meydana gelen şiddetli zelzeleler binlerce insanın hayatını kaybetmesine ve derin bir travmaya yol açtı.

Depremden en çok etkilenenler ortasında ise bu felaketi yaşayan ve aile üyelerini, sevdiklerini kaybeden çocuklar yer aldı. Önlenemez kayıplara ahenk sağlamak, vefatla yaşamayı öğrenmek ve yaşama sevincini tekrar kazanarak hayatı sürdürmek için yas sürecinde çocuklara uygun ve gerekli dayanak kesinlikle verilmelidir.

Çocukların bu sıkıntı günleri aşmasında yetişkinler değerli rol oynamaktadır. Memorial Şişli Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikolojisi Bölümü’nden Pedagog Dr. Melda Alantar, çocuklara vefat eden aile bireylerinin nasıl açıklanması gerektiği hakkında bilgi verdi. 

Yetişkinler çocuklara mevti anlatmakta zorlanırlar 

Yaşam olayları ortasında vefat, çocuk ve yetişkinler için kabul edilmesi güç bir gerçektir. Lakin beşerler acı ve ıstırap veren olaylarla başa çıkmayı öğrenerek büyür ve olgunlaşırlar. Yas, çocukluk ve ergenlikte yeni süreç ve hünerlerin elde edildiği farklı gelişim etaplarına ulaşıldığında yine gündeme gelebilir. Örneğin bir yaşında annesini kaybeden çocuk lisan gelişimi sonucu hislerini sözlerle tabir edecek periyoda eriştiğinde vefat olayını yine sorgulayabilir. Ergenlik devrinde somut düşünebilecek bilişsel gelişim etabına ulaştığında annesinin mevti üzerine ağırlaşabilir. Erişkinler hayatın bir gün sona ereceği bilgisini çocuklara aktarma konusunda zorlanırlar. Anne-babalar vefattan bahsederek, çocuklarını üzeceklerini düşünürler. Onları korumak isterler. Halbuki vefatın ömrün sonu olduğu ve ölen kişinin geri dönmeyeceği çocuğa uygun lisanla anlatılmalıdır.

Çocuklara mevt haberi kolay, anlaşılır sözlerle verilmeli

Her ailenin yitirilen kişinin yakınlığı, benimsenen kültürel paha ve inançlar, çocuğun yaş ve gelişimsel seviyesi doğrultusunda şekillenen kendine has mevt haberini iletme prosedürleri vardır.  Bu güç misyonun yerine getirilmesinde aşağıda belirtilen ipuçları anne-babalar için yol gösterici olabilir:

• Olanları açıklamak için arkadaş yahut başka yakınlarınızdan daha çabuk davranarak çocuğunuza öncelikle siz ulaşın.

• Haberi vermek için sessiz bir yer seçin, sakin ve şefkatli davranın.

• Makus habere çocuğunuzu alıştırmak için başlangıç yapabilirsiniz. Örneğin “Çok üzücü bir olay oldu. Deden öldü.” üzere telaffuzlar olabilir. Okul öncesi çağ çocuğunuz için “Öldü” sözünün manasını açıklamanız gerekir. “Öldü”, “artık yaşamıyor” halinde tanımlanabilir. Yaşamanın ne manaya geldiğini çocuğunuzla konuşun. “Yaşarken nefes alırsın, yürürsün, konuşursun, görürsün, işitirsin. Deden artık bunları yapamayacak.”

• ”Ölüm”, “öldü”, “kanser” yahut “kalbi durdu” üzere açık ve anlaşılır tabirler kullanın.

“Artık bizimle birlikte değil”, “gitti”, “uykuya yattı” üzere bilinmeyen ve karmaşık tabirlerden kaçının. Bilhassa uykuya ait açıklamalarda bulunmayın. Bu durumda küçük çocuklar sevdiklerinin bir gün uyanacaklarını düşünürler. “Uzun ve bir daha uyanmayacağı bir uykuya daldı” üzere yaklaşımlar çocukları uykudan korkar duruma getirebilir. Anne-babalarının uyuması halinde de huzursuz olurlar. 

• Kolay gerçekleri anlatın, detayların soru halinde sorulmasına imkan sağlayın. Çocuğunuzun duygusal yansılar vermesine müsaade verin, “Bazı beşerler üzüldükleri vakit ağlarlar, başkaları ise acı duydukları vakit yansılarını belirli etmezler. Bu onların ölen insanı sevmedikleri manasına gelmez.”

• Vefat olayının akabinde birkaç gün boyunca neler olacağını çocuğunuza anlatın. Cenazeyle ilgili süreçler, merasim, defin süreçleri hakkında ailenizin benimsediği görüş, kültürel kıymet ve inançlar doğrultusunda bilgi verin. Nerede olacağınız, nereye gideceğiniz, konutta bulunacak bireyler, gelecek ziyaretçiler hakkında çocuğunuzu bilgilendirin.

• Yaşantınızın yine sisteme gireceği konusunda çocuğunuza itimat verin. Birkaç gün içinde okula dönerek, arkadaşlarını göreceğini hatırlatın. Ailenin sevdiği insan olmadan olağan yaşantısına devam edeceğini anlatın. Acılı periyotlarda sergilenen olumlu bakış açısı çocuğun yas sürecinden güzelleşerek çıkmasını sağlar. 

Ölümle başa çıkmaları için çocuklara yardımcı olunmalıdır

• Çocuğunuzla konuşun, onu dinleyin, destekleyin. Size pek çok soru sorabilir. Birebir soruları tekrar tekrar yanıtlarken sabırlı ve anlayışlı davranın zira sorular çocuğun hissettiği karmaşa ve meçhullüğü gösterir, güzelleşme tekniğidir. Gerekli durumlarda “Bilmiyorum” demekten çekinmeyin. 

• Unutmayın, çocuğunuz reaksiyonlarınızı izler ve sizi örnek alır.

• Cenaze merasimleri ve anma toplantıları vefat olayını kabullenmemizi sağlar. Aile ve arkadaşlardan takviye görürüz. Bu merasimler çocuklar için de çok kıymetli ve birçok açıdan yararlıdır. Çocuğun merasime katılması olup bitenleri somutlaştırmasına yardımcı olur. Çocuğunuza merasimde yaşanılacaklar hakkında detaylı bilgi verdikten sonra, katılıp, katılmayacağını sorun. Cenaze merasimine gitmeyi reddediyorsa onu bu hususta zorlamayın.

•  Zorunlu olmadığınız sürece çocuğunuzdan ayrılmayın.

•  En kısa vakitte yemek, çalışma, uyku saatlerini belirleyerek, olağan günlük hayat sisteminize dönün.

•  Çocuklar hislerini söz edebilmek için yardıma ihtiyaç duyarlar. Ölen kişi için fotoğraf yapmak, mektup yazmak konusunda çocuğunuzu yönlendirebilirsiniz.

•  Ölen kişinin anısına ağaç dikmek, hatıra defteri oluşturmak üzere etkinliklere yöneltebilirsiniz.

•  Ölümü husus alan kitapları okumak faydalı olabilir.

•  Okulu mevt olayından haberdar etmek, sınıf öğretmeni, ruhsal danışman, öteki öğrencilerin yardım ve dayanakları çocuğun yaralarını sarmasında kıymetlidir.

Çocuklar yardıma muhtaçlık duyduklarını gösteren işaretler verir

Ebeveynler gerekli durumlarda uzman dayanağı almaktan kaçınmamalıdırlar. Yas sürecinde çocukların yardıma ihtiyaç duyduklarını gösteren birtakım uyarıcı işaretler şunlardır:

•  Kendilerinin ya da ebeveynlerinin başına makus şeyler geleceğine ait dehşet nedeniyle okula gitmeyi reddetme,

•  Doktor muayenesi sonucu rastgele bir sorun olmamasına rağmen, çocukta süreklilik gösteren şikayetlerin bulunması, bilhassa ölen kişinin rahatsızlığına benzeyen problemler yaşanması (Örneğin bir yakını kalp krizi sonucu ölen çocuğun açıklanamayan göğüs ağrısından yakınması gibi),

•  Günlük aktiflik ve olağan sistemi engelleyecek ölçüde ağır olarak yaşanan kaygı ve tasaların gözlemlenmesi, mesken, okul ve toplumsal ortamlarda benzeri davranışların sergilenmesi,

•  Depresyon çoklukla sevilen kişinin mevti, boşanma üzere kıymetli kayıpların akabinde görülür. İçe kapanma, dikkat eksikliği, isteksizlik, uyku ve beslenme bozuklukları, keder, sıklıkla ağlama üzere belirtilerin 2 hafta boyunca yaklaşık her gün sergilenmesi.

 

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı

  • 0
    mutlu
    Mutlu
  • 0
    _zg_n
    Üzgün
  • 0
    _a_k_n
    Şaşkın
  • 0
    _yi
    İyi
  • 0
    k_t_
    Kötü
  • 0
    k_zg_n
    Kızgın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir