Merkezi olmayan (Decentralized) ve finans (Finance) kelimelerinin kısaltması olarak karşımıza çıkan “DeFi”, adından da anlaşılacağı gibi herhangi bir merkeze bağlı olmayan ve herhangi bir otoriteye ihtiyaç duymayan, blockchain ağları üzerine inşa edilmiş finansal sisteme verilen addır.
“Merkeziyetsiz Finans” kavramını daha detaylı olarak ele alırsak; herkesin kullanımına açık, açık kaynaklı, izne dayalı olmayan, bir otorite tarafından yönetilmeyen ve şeffaflık ilkesi üzerine kurulmuş bir ekosistem olarak adlandırabiliriz.
DeFi’ın Gelişimi
DeFi’ı bir proje olarak kabul etmek yerine bir konsept olarak tanımlamak çok daha doğru olacaktır. 2018 yılının başlarında MakerDAO’nun (Merkezi Olmayan Özerk Kuruluş) popülerleşmesi ile birlikte, ortaya çıkan bir sistemdir. İlk olarak farklı isimler ile adlandırılan bu konsept, daha sonrasında ise merkeziyetsiz blockchain sistemi üzerine çalışan şirketlerin bir araya gelmesiyle “DeFi” adını almıştır. Türkçe’ye ise “Merkeziyetsiz Finans” adıyla geçmiştir.
Neden DeFi (Merkeziyetsiz Finans)?
Kripto paralar çıkış itibari ile geleneksel finansa tepki olarak, daha özgür bir finansal güç kavramı ile piyasaya sürüldü. DeFi’ın tek amacı özgürlükte değil, diğer bir yandan geleneksel finans sistemine erişim sağlayamayan, ulaşmakta güçlük çeken her bir kullanıcı için oluşturuldu.
Bazı kişilerin aklına halen bankacılık sistemine ulaşamayan kullanıcı mı kaldı sorusu gelebilir. Ancak Dünya üzerinde 1.7 milyardan fazla insan “unbanked” olarak tanımlanıyor yani geleneksel bankacılık sistemine ulaşamıyor ve bununla birlikte geleneksel sistem bu sorunun çözümü için büyük adımlar da atmıyor. Bu sebepten dolayı DeFi sadece merkeziyetsiz olması açısından değil, herkese ulaşma arzusu ile de ön plana çıkıyor.
DeFi’ın Avantajları Nelerdir?
DeFi’ın en büyük avantajı kesinlikle sınır ötesi para gönderme kolaylığı diyebiliriz. Özellikle düzenli olarak yurt dışına para transferi yapan kişiler, hem yüksek komisyon oranlarına maruz kalıyorlar hem de birçok bürokratik engele takılıyorlar. Bu bürokratik engellerin başında ise ülkelerin uyguladıkları ambargolar yer alıyor.
Ekonomik durumu kötüye giden ya da hali hazırda kötü durumda olan ülkeler, ülkeden para çıkışını engellemek adına bu tarz yaptırımlar uyguluyor. Burada da devreye DeFi giriyor. Merkeziyetsiz finans sayesinde, kullanıcılar düşük komisyon ücretleri ile çok kısa bir süre içerisinde parasını istediği noktaya ulaştırabiliyor.
Coinkolik’in daha önce birçok kez bildirdiği üzere, milyonlarca dolarlık Bitcoin (BTC) ya da Ethereum (ETH) transferinde kullanıcılar yalnızca birkaç dolar işlem ücreti ödemektedir. Bu işlem ücretleri geleneksel finans sistemleri ile karşılaştırıldığında yok denecek kadar az denilebilir.
DeFi Aracılığı İle Kredi Kullanma
DeFi’ın bir diğer avantajı ise kredilendirme sistemi. Geleneksel bankacılık sisteminde kredi alabilmek için birçok farklı prosedürden geçmek gerekiyor. Bazı kişiler için ise bu şartlar oldukça ağır ve yerine getirilmesi imkansız hâl alıyor. Özellikle “underbanked” olarak tanımlanan, yani geleneksel bankacılık sisteminin koymuş olduğu yaş, vatandaşlık ya da bunun gibi çözümü olmayan kriterleri sağlamayan kullanıcılar, DeFi sayesinde kredi kullanabiliyor.
Defi ekosistem olarak birçok farklı isteklere sahip kullanıcıları bir araya getiriyor. Bu kullanıcılar arasında kazanç elde etmek amacı ile borç vermek isteyen bir kesim ve diğer bir yandan da borç almak isteyen kesim yer alıyor. Bu sayede hiçbir prosedüre bağlı kalmadan DeFi üzerinden nakit çözümlere de ulaşabiliyorsunuz.
DeFi’ın Dezavantajları Nelerdir?
Gelişen teknoloji ile birlikte DeFi gibi finansal çözüm sunan sistemlere ilgi her geçen gün artıyor. Ancak yapılan araştırmalara göre, şu an için kripto para kullanıcı sayısı 25 milyon ile sınırlı. Yazının başında bahsettiğimiz 1.7 milyar “unbanked” kullanıcı düşünüldüğünde halen kripto topluluğun alacağı yol azımsanamayacak kadar çok.
Diğer bir yandan merkeziyetsiz finans ile birlikte, bazı sorunlar da artış gösteriyor. Bu sorunların başında ise; yasal olmayan yollar ile elde edilen paralar, kripto paralar ile yasa dışı ticaret, kara para aklama gibi ülkelerin ve birçok kullanıcının hoşuna gitmeyen durumlar gelmektedir. Bu tür sorunlar ülkeler için ciddi anlamda bir tehdit oluşturmakta ve bu yüzden bazı ülkeler kendi dijital paralarını çıkarmak için çalışmalar sürdürmektedir. Tabi ki kendi dijital paralarını çıkarmaları merkeziyetsiz finans kavramına ters düşmektedir zira bu durumda da yine bir otoriteye bağlı kalınmaktadır. Bu sebepten dolayı ülkelerin DeFi uygulamalarına karşı çıkmaları, ilerleyen zamanlarda da çok da anlamlı olmayacak gibi görünmektedir.
