Son zamanlarda sıkça duyulan ve üzerine makaleler yazılan Gaslight diğer bir adıyla ‘’psikolojik manipülasyon’’ çoğu insanın ilişkilerinde farkında olmadan yaşadıkları bir durumdur. Gaslight bireyin kendisinden şüphe duymaya yol açan veya yaşanılan bir duruma karşı şüphe içinde olmasına neden olan psikolojik manipülasyon ve duygusal istismar türüdür. Bu durumun yaşandığı ilişkilerde kişi sık sık kendisini sorgular durur. Bu sorgulamarı kişide, kendini yargılamasına, yetersiz ve suçlu hissetmesine sebep olan bir baskı yöntemidir. Kişi ilişki içerisinde bu baskının farkında olmayabilir. Kendisini sürekli sorgulayan kişi zaman içerisinde, anksiyete (kaygı), depresyon ve öfke sorunları yaşayabilir. Farkında olmadığı psikolojik manipülasyona maruz kalan kişi, ilişkisinde kendisini değersiz hisseder.
Gaslight’ı ilişkilerinde uygulayan kişinin amacı karşısındaki insanın üzerinde güç uygulayarak baskı oluşturmasıdır. Gaslight yöntemini genellikle narsistik ve psikopat özellikleri barındıran bireyler kullanır. Bu kişiler patalojik olarak yalan söylemeye eğilimlidirler. Söylemleri ve davranışları birbiriyle uyumlu olmaz ve karşısındaki insana ani çıkışlarda bulunabilirler. Örneğin, ufak bir sorunun dile getirildiği zaman karşısındaki kişinin bunu abarttığı, büyüttüğü dile getirerek onun kendisinden şüphe duymasına yöneltmeye çabalar. Sorunu karşısındaki insanda olduğuna, karşısındaki insanı inandırır. Bunu sağlarken başka kişilerinde onun için bu şekilde düşündüğünü söyleyebilir. Bu sayede ilişkilerinde gücü ve kontrolü ellerinde tutarlar.
Psikolojik manipülasyon davranışında bulunan kişilerin amaçları;
1. Kontrol duygusunu ve gücü elde tutmak
2. Karşısındaki kişiyi şüpheye düşürmek
3. Karşı tarafı kendisine itaat ettirmek
Gaslight’e (Psikolojik Manipülasyona) uğradığınızı anlayabileceğiniz önemli noktalar ;
1. Kanıtınız olmasına rağmen bir şeyi söylediklerini inkar ederler.
Kanıtınız olsa dahi bunu açıkça inkar eder, kendi gerçekliğinizi sorgulatmaya başlamanızı sağlarlar. Kanıtınız olsa dahi o söylediğini gerçekte hiç söylemediğini düşünmeye başlarsınız. Bunu ne kadar sıklıkla yaparlarsa, o kadar kendinizi sorgular ve sonunda onun dediklerini kabul etmeye başlarsınız.
2. Açıkça yalan söylerler.
Psikolojik manipülasyon yapan kişinin size yalan söylediğini bilirsiniz ama yine de bu yalanı dile getirirlerken herhangi bir ifade içinde olmazlar. Bu kadar açık yalan söylemelerinin sebebi karşısındaki insanda bu durumu normalleştirmeye çalışmasıdır. Bu sayede size çok büyük bir yalan söyleseler dahi sizde bunun doğru olup olmadığından emin olamayacağınız bir durum oluştururlar. Burdaki amaç karşısındaki kişiyi kararsız ve dengesiz olmasını sağlamaktır.
3. Çevrenizdeki insanlarla sizi manipüle etmeye çabalar.
Sizin için önem arz eden insanları, size manipüle etmek için araç olarak kullanırlar. Kişinin çevresinde yer alan insanların onunla ilgili dedikodulardan ve söylemlerden bahsetmeye başlar. Bu söylemleri karşısındaki insana anlatırken, onun için üzgün ve endişe içinde olduğunu gösterebilir. Bu eylemleri sonucunda, kişi çevresinden uzaklaşabilir ve Gaslight’ı yapan kişini en çok elde etmek istediği kişiyi ‘’izolasyon’’ sürecine itmesiyle kendisine daha da yakınlaşmasını sağlar.
4. Duygu ve Düşüncelerini Önemsizleştirirler.
Psikolojik manipülasyon yapan insanlar karşısından bir tepki gördüğünde karşısındaki insanın duygularını ve düşüncelerini önemsiz hissettirecek davranışlarda bulunurlar. Örneğin karşısındaki insana; ‘’Sana bunu demedim, hayal kuruyorsun.’’ ‘’Bu asla olmadı, uydurma!’’ ‘’Çok hassassın, fazla tepki veriyorsun’’ ‘’Neden sakin kalamıyorsun, ben herşeyi senin için, seni düşündüğüm için yapıyorum’’ gibi cümleler bu tarz manipülasyon uygulayan kişilerde yerleşik kalıp cümlelerdir. Buna maruz kalan insanlarda üzerindeki baskıların artmasıyla kendilerini çok fazla ‘’suçlamaya’’ ve ‘’tüm hataları kendilerine aramaya başlarlar’’. Psikolojik manipülasyona uğrayan kişinin vu durumla başa çıkması son derece zordur. Çünkü manipülasyonu yapan kişiye karşı hem güven duygusu içerisinde hem de bu eylemde bulunan kişi o insanın çevresindekileride manipüle etmeye başlamış olup onları da bu duruma alıştırmaya başlamış olur.
Psikolojik Manipülasyona maruz kalan insanlar ;
· Suçu hep kendilerinde aramaya başlarlar.
· Kendilerinde bir sorun olduğuna inanmaya başlarlar.
· Sürekli özür dilemeye çalışırlar.
· Kendilerini yetersiz hissetmeye başlarlar.
· Özgüven sorunu yaşamaya başlarlar.
· İlişkilerinde yalnız ve güçsüz hissetmeye başlarlar.
Psikolojik manipülasyon yaşayan kişi zaman içerisinde depresyon ve anksiyete(kaygı) rahatsızlıkları yaşayabilirler. Bu durum önüne geçilmedikçe, bunların yanı sıra zaman içerisinde panik atak ve öfke sorunlarıda eşlik edebilir.
Bu tür manipülasyona maruz kalan kişi sürekli kendini suçlama eğiliminde olduğu için sağlıklı bir ölçüde kendisini değerlendiremez. Bu durumu yaşadığını kişi durum içerisinde anlamasa dahi, bu durum yukarıda bahsettiğim gibi zamanla kişide psikolojik rahatsızlıklar yaratabilir. Bunlar doğrultusunda kendisini rahat hissedebileceği, kendisinin maruz kaldığı durumları net ve objektif bir şekilde farkındalığına erişebilmesi için profesyonel destek alması gerekir.
