Gerilim çok sayıda hastalığa davetiye çıkarıyor… Halk ortasında diş sıkma olarak bilinen bruksizm sorunu da bu rahatsızlıklar ortasında yer alıyor. Bilhassa günün kıymetli bir kısmını kapsayan iş hayatında yaşanan meseleler ve uyuşmazlıklar, bilhassa geceleri diş sıkma sorunu olarak dışa vurabiliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Ağız ve Diş Sıhhati Bölümü’nden Protez Uzmanı Uz. Dr. Esma Sönmez, diş sıkma hakkında bilgi verdi.
İşte tahammül hududu en alt düzeylere inebiliyor
Diş sıkma, gün içerisinde ve uyku sırasında diş gıcırdatma- sıkma biçiminde gerçekleşen, ağzın sert ve yumuşak dokularında çeşitli aksiliklere yol açan istem dışı ve parafonksiyonel bir çiğneme sistemi rahatsızlığıdır. Birçok insan gün içerisinde ya da gece uyurken gerek iş yoğunluğu, gerekse günlük ömrün yüksek temposu üzere nedenlerle önemli bir gerilim dalgası içerisinde olabilmektedir. İnsanların gerilim düzeyini katlayan daha birçok sebep olabilir. Bu gerilim, vakit zaman insan bağlarındaki tahammül sonunu en alt düzeylere çekerken, bireylerin istem dışı davranışlarında da besbelli bir artışın gözlemlenmesine yol açabilir. Diş sıkma alışkanlığı da bu davranışlar ortasında birinci sıralarda yer almaktadır. Günlük aktiviteler sırasında bireylerin dişlerini temasta tutup, onlara kuvvet uygulaması sık görülen bir durumdur. Bu tip tablolar gün içinde bireyler işlerine konsantre olduğunda ya da ağır fizikî kuvvet sarf ederlerken de görülür.
Diş sıkmanın kaynağında birden fazla etken olabilir
Diş sıkmanın nedenleri halen tartışılmaktadır ve ekseriyetle psikolojik, genetik ve gerilim faktörleri üzerinde durulmaktadır. Günümüzde birden fazla etkenle bağlantılı olabileceğine dair ortak bir inanış bulunmaktadır. Bilimsel çalışmalar uyku sırasında diş sıkmanın santral ve otonom hudut sisteminde ağız- yüz işlevleri ve uyku düzenlemesiyle, ek olarak psikososyal ve genetik faktörlerle ilgili olduğunu göstermektedir. Lakin genetik tesirini açıklamak için, pek çok nesil üzerinde yapılacak çalışmalarla kromozomal teşhis gerekir.
Diş sıkmanın anksiyete, hudut ve depresyon ile ilgili güçlü alakaları bulunuyor
Pek çok hastada diş sıkmanın beraberinde psikiyatrik belirtilerin de bulunuşu gözlemlenmiştir. Bu sendrom ile ilgili yapılan çalışmalarda, hastaların ruhsal ve psikiyatrik açıdan da değerlendirilmelerine muhtaçlık duyulduğu bildirilmiştir. Ruhsal etkenler de var olan temporomandibular ağrıyı ve yakınmaların şiddetini artırır, ağrıyı gidermek için uygulanan tedavilere karşılığı azaltabilir. Deneysel şartlarda ruhsal gerilim artırılınca, çiğneme kasında elektriksel aktivitenin arttığı gösterilmiştir. Gerilimli ve yorucu günlerden sonra da diş sıkma yahut diş gıcırdatma da artış gözlenmiştir. Bu parafonksiyonel alışkanlıklarda ruhsal etkenler üzerine yapılan çalışmalarda, anksiyete, hudut, tasa ve depresyon ile ilgili güçlü alakalar elde edilmiştir.
Diş sıkma birçok sıhhat sıkıntısına neden oluyor
Diş sıkma sonucunda dişlerde, eklemlerde ve dokularda değişik sistemler dahilinde kuvvetler; bununla birlikte gerilmeler meydana gelmektedir. Literatürde diş sıkmanın dişlerde aşınma, kas ağrıları, temporomandibular eklem (TME) ağrısı, dişlerde ağrı ve mobilite, baş ağrısı, sabit ve hareketli protezler için de çeşitli sorunlara neden olduğu bildirilmiştir. Çocuklar, genç erişkin ve erişkinler üzerinde yapılan araştırmalarda çeşitli parafonksiyonel aktiviteler ve TME semptomları ortasındaki bağların ehemmiyeti gösterilmiştir. Diş sıkma birebir vakitte atrizyon yani sürtünme kaynaklı aşınmaya da yol açabilir. Diş sıkma devam ettiği sürece ağız bölgesindeki hasar daha da artar, diş minesinde çatlaklar, dişlerde hassasiyet, mine kırıkları ve renkleşme görülebilir. Ayrıyeten uzun vadede kemik erimesi ve diş eti çekilmesi ile karşılaşılabilir. Diş sıkma parafonksiyonunu sürdürenlerin birden fazla uzun vadede kapsamlı diş onarımlara muhtaçlık duyabilirler. Diş sıkma ve diş gıcırdatma yüz kaslarında ve çiğneme kaslarında (özellikle masseter) hipertrofiye yani büyümeye neden olur. Uzun devirde bunun sonucu olarak kare çene görünümüne neden olabilir. Diş sıkma ve gıcırdatmaya bağlı masseter ile temporal kaslarda ağrı ve hassasiyet, yorgunluk, işlevsel sınırlama görülür.
Şeffaf plaklar tedavide kıymetli rol oynuyor
Diş gıcırdatma ya da sıkma sorunlarına karşı birtakım tedavi usulleri uygulanır. Diş doktorları birinci etapta hep geri dönüşü olan klasik tedavilere başvurmalıdır. Bu usullerden biri dişlerin birbirine olan temasını kesmek için kullanılan şeffaf plaklardır. Aşırı diş sıkan bireylerde tabip denetiminde bir antidepresan ya da kas gevşetici kullanılabilir. İlaç tek başına bir tedavi prosedürü değildir, şeffaf plak ile bir arada kullanılmalıdır. Düzenli denetimler ve plağın çiğneme yüzeyi uyumlamaları ile uzun- kısa periyotta ortaya çıkabilecek ziyanlar önlenebilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
