Kalça protezi Türkiye’de en sık yapılan ameliyatların başında geliyor. Ortopedi Uzmanı Prof.Drb. Selami Çakmak, kalça protezi tedavisi hakkında merak edilen soruları yanıtladı.
Çorap ve ayakkabı giymekte zorlanmak… Merdiven çıkarken trabzanlardan tutunarak dayanak almak… Yürümekte, hatta oturup kalkmak üzere kolay hareketlerde bile zahmet çekmek… Bedenimizin en fazla yük taşıyan eklemlerinden biri olan kalça eklemleri, çeşitli nedenlerden ötürü hasar görebiliyor. Bunun sonucunda oluşan ağrı, hareketlerdeki kısıtlılık ve kilitlenme hissi, ömür kalitesini önemli boyutlarda düşürebiliyor. Eklemlerde gelişen sorunlara ilaç, fizik tedavi ve koltuk değnekleri üzere yürümeye takviye olan aygıtlarla tahlil sağlanabilse de, bazen sorun devam edebiliyor. Bu noktada ‘kalça protezi’ ameliyatı gündeme geliyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Selami Çakmak, günümüzde kalça protezleri ameliyatlarının son derece inançlı ve tesirli bir formda uygulandığına dikkat çekerek, “Son yıllarda gelişen teknolojiler sayesinde kullanılan protezlerin kaliteleri de epey arttı. Artık protezler bedene çok daha kolay ahenk sağlıyor, böylece kullanım ömürleri de uzuyor. Ameliyat sonrasında hastalar ağrısız ve acısız hareket imkanına yine kavuşabiliyor, hastaneden yürüyerek çıkabiliyor.” diyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Selami Çakmak, kalça protezi ameliyatı hakkında en çok merak edilen soruları yanıtladı; değerli teklifler ve ihtarlarda bulundu.
Kalça protezi ameliyatı ne vakit gündeme gelir?
Kalça ağrısı kişinin günlük aktivitelerini etkiliyorsa, çömelip kalkma, oturma-kalkma işlevlerinde ağrıya neden oluyorsa, istirahat halinde iken bile ağrı devamlılık gösteriyorsa, eklem hareketlerinde kısıtlanma başlamışsa ve hareket etmek giderek zorlaşıyorsa, ilaçlara ve baston üzere yürümeye yardımcı aygıtların kullanılmasına karşın ağrıda azalma olmuyorsa, kalça protezi ameliyatı gündeme gelir.
Protez genç yaş kümesine da uygulanır mı?
Kalça protezi ameliyatı çoklukla 50 ila 80 yaş ortasındaki şahıslara yapılıyor olsa da, bu ameliyat için mutlak bir yaş aralığı yoktur. Hastanın ağrısının ciddiyeti ve oluşturduğu sakatlık hali kime protez yapılması gerektiğini belirleyen ana kriterlerdir. Münasebetiyle kalça protezi her yaştan bireye yapılabilir. Örneğin, çocukluk çağından itibaren romatizmal hastalığı olup kalça eklemi erkenden hasar görmüş 20’li yaşlardaki genç şahıslara de uygulanabilir. Tıpkı vakitte kişinin kilolu olması protez ameliyatı yapılmasını engellemez. Tabi ki protez ameliyatı öncesinde kilo verilmesi istenir; zira çok kilo protezdeki yıllar içinde gelişebilecek aşınmalara yol açabilir ve protezin ömrünü kısaltabilir.
Kalça protezi ameliyatı inançlı bir prosedür mi?
Kalça protezi ameliyatı kalça ve kasıktaki ağrıların ortadan kaldırılması, kalça hareket açıklığının artırılması ve olağan günlük yaşama dönülmesi ismine inançlı ve tesirli bir prosedürdür. Son yıllarda gelişen teknolojiler sayesinde protezlerin kalitelerinin artması; beden içindeki uyumlarının giderek artmasını, böylece kullanım ömürlerinin de uzamasını sağlamaktadır. Çağdaş ameliyathaneler, gelişen yeni ameliyat usulleri, enfeksiyonu önleyen antibiyotik tedavileri ve kan akışkanlığını sağlayan yeni ilaçların kullanıma girmesiyle kalça protezi ameliyatı sonrasında hasta konforu en üst seviyeye ulaşmıştır.
Kalça protezi ameliyatı nasıl uygulanır?
Kalça protezi ameliyatında aşınmış ve yıpranmış olan kıkırdak eklem yüzleri bedenden uzaklaştırıldıktan sonra çıkartılır. Yerlerine protez konularak kalça ekleminin ağrısız ve kısıtlama olmadan hareketi sağlanır. Uyluk kemiğinin içindeki kanala yerleştirilen saplı bir protez ile leğen kemiğindeki yuvasına yerleştirilen proteze uygun bir çanak yerleştirilir. Bu protezlerin gereçleri bedene uyumludur ve ömür uzunluğu beden içinde kalarak işlev görecek biçimde ayarlanır.
Protez sonrasında spor yapmak sakıncalı mı?
Kalça protezi ameliyatından sonra hangi aktivitelerin yapılabileceği konusunda şuurlu olmak son derece değerlidir. Protezin kemiğe ahengi ve sonrasında, protez yüzeyleri ortasında yer alan ve hareket eden kısımda yıllar içinde minimal aşınmalar olabilir. Çok aktivite ve çok kilo alma ile bu aşınmalar daha fazla oluşur, böylece protezin ömrü de kısalır. Hasebiyle yürüme, yüzme, bisiklet kullanma, tabiat yürüyüşü ve dans etmek üzere düşük tesirli aktivitelerin yapılması, bunun tersine koşmak yahut zıplamak üslubundaki yüksek tesirli aktivitelerden ise kaçınılması tavsiye edilir.
Günlük hayatta nelere dikkat edilmeli?
Hastalar her ne kadar ameliyattan çabucak sonra koltuk değneği, yürüteç yahut baston yardımı ile yürüyecek olsalar da, ameliyat sonrasında 3-4 hafta mühlet günlük işlerinde (yemek yapma, banyo yapma, alışveriş vb.) kendilerine yardım edecek birine gereksinimleri olacaktır. Taburcu olduktan sonraki sürecin rahat geçebilmesi için kimi önlemler almak fayda sağlayabilir. Örneğin, banyo ile tuvalete konabilecek olan ve tutunmaya yarayan güvenlik tutamakları, klozette rahat oturmayı kolaylaştıran klozet yükselticiler, ayakkabı giyerken kalça eklemini çok bükülmesinden koruyan uzun ayakkabı çekecekleri, bunlardan bazılarıdır. Tekrar yürürken ayağın takılabileceği halı kenarları ile elektrik kablolarının da ortadan kaldırılması kıymetlidir. (BSHA)
