Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi KBB Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Yıldırım Ahmet Bayazıt, sarsıntı sonrası yaşanan travmalarda ortaya çıkan pek çok sıhhat sorununun yanında istikrar sorunları ile baş dönmesi ve sallanma hissinin da ortaya çıkabileceğini söyledi.
Deprem şekli doğal afetler nedeniyle pek çok şahısta farklı sıhhat sorunlarının ortaya çıktığı bilinmektedir. Birinci akla gelen sıhhat sorunlarında ise; fiziksel travmalar, yaralanmalar ve enfeksiyon hastalıkları akla gelir. Lakin erken, orta ve uzun vadede farklı somatik ve psikosomatik sorunların de ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu sorunlar ortasında beden ve baş ağrıları, uykusuzluk, travma sonrası gerilim sendromu, kaygı bozuklukları ve istikrar sorunları en çok bilinenlerdir.
Vertigo ve dizziness, zelzele sonrası karşılaşılan istikrar sorunları ortasındadır. Dizziness daha sık karşılaşılan bir sorun olmakla birlikte, sarsıntı sonrası vertigo daha az karşılaşılan bir sorudur. Şiddetli sarsıntılardan sonra takip eden bir kaç ay içerisinde istikrar sorunları nedeniyle sıhhat kuruluşlarına olan müracaat sayılarında artış gözlenir. Bu artışın nedeni sarsıntı sonrası dizziness sendromu (DSDS) olarak tanımlanan sorundur.
DSDS, daha evvelce rastgele bir istikrar sorunu olmayan şahıslarda ortaya çıkar. Kişi çoklukla güya bedeni yana yanlışsız eğiliyormuş üzere bir illüzyon algılar. Bu his ekseriyetle bir dakikadan az sürer ve tekrarlayıcıdır.
DSDS’u yalnızca psikosomatik nedenlere bağlı değildir. Depremzedede gelişen otonomik hudut sistem bozukluğu süreçte rol oynar ve hareket hastalığına benzeri bir durumu tetikler.
Psikosomatik sistemde, depremzedede ortaya çıkan korku bozukluğu iç kulakla ilişkili vestibuler işlevleri etkileyerek yana yanlışsız kayma illüzyonuna neden olur. Otonomik hudut sitemi ile ilgili sistemde dengesizliğin nedeni, hareket algısının istikrar ile ilgili organlar tarafından yanlış yorumlanması ve uyum uyumsuzluğudur.
Depremzede postürünü korumakta, yani ayakta hareketsiz durmakta sorun yaşar. İrkilme hisleri olabilir. Fobik postural vertigo yahut persistent postural perceptual dizziness (PPPD) usulü istikrar sorunları olur. Özetle kişi ayakta dururken, hareket ederken yahut hareketli nesneleri takip ederken dizziness ortaya çıkar. Birtakım depremzedelerde, halk ortasında kulak kristallerinde kayma biçiminde bilinen pozisyonel vertigo atakları da olabilir.
Depremzedenin daha evvelden Meniere ve migren üzere vertigo ile seyreden bir hastalığı varsa, bu hastalığın şiddeti artabilir. Hatta bu şahısların %5’ inde depresyon ortaya çıkabilir.
DSDS’nun şiddeti sarsıntının şiddeti ve müddetiyle yanlışsız orantılıdır. Zelzelenin ana sarsıntısı her iki bireyden birinde DSDS’na neden olur. Bu oran ikinci sarsıntıda %25, artçılarda %10-15 daha artar. Kadınlar, otuzlu ve kırklı yaş kümeleri, yüksek katlarda sarsıntıya maruz kalanlar daha fazla etkilenir.
DSDS için özel bir tedavi hali uygulanmaz. Ekseriyetle aylar yahut yıllar içerisinde azalarak kendi kendine düzgünleşir. Gerekirse bireye özel tedavi seçenekleri sunulur. Toplumsal dayanak düzgünleşme sürecini kısaltan kıymetli bir faktördür.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı