Kış aylarında bağışıklığımızı güçlü tutmak enfeksiyonlara karşı kendimizi korumak ismine alabileceğimiz tedbirlerin başında geliyor. Sağlıklı beslenmek, mevsim zerzevat ve meyve sebzelerini tüketmek, sistemli uyku birinci sıralarda yer alıyor.
Kış aylarında kapalı alanlarda fazla vakit geçirmek enfeksiyonlara maruz kalmamıza neden oluyor. Sık görülen bu enfeksiyonların başında soğuk algınlığı (nezle), grip, streptokoksik boğaz enfeksiyonu, bronşit, zatürre (pnömoni) ve devam eden pandemi nedeniyle Covid-19 gelir. Kış aylarında bağışıklığımızı güçlü tutmak enfeksiyonlara karşı kendimizi korumak ismine alabileceğimiz tedbirlerin başında geliyor. Sağlıklı beslenmek, mevsim zerzevat ve meyve sebzelerini tüketmek, sistemli uyku birinci sıralarda yer alıyor.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları kısmından, Uzm. Dr. Fatih Yıldız ‘Kış mevsiminde karşılaşılan enfeksiyonlar hakkında merak edilenleri cevapladı’
Solunum yolu enfeksiyonları neden çabuk yayılır?
Bu enfeksiyonlar havada asılı kalan damlacıklar formunda hastalardan etrafa yayılır. Bu damlacıklar belli bir müddet sonra havadan yer, masa, tezgah üzere düz yerlere inerler, bu yüzeylere beşerler dokununca eller gözle fark edilmeyecek halde kirlenir, eller yıkanmadan burun ve göze temas ettiğinde mikrop bedene girmiş olur.
Bunun dışında hastaların burun akıntısı, tükürük ve balgamında yer alan mikroplar hastalardan eşyalara ve öteki insanlara bulaşır. Münasebetiyle, hem havayla hem temasla bu enfeksiyonlar yayıldığı için çok sayıda kişi birebir anda hasta olur.
Solunum yolu enfeksiyonu yapan mikroplar nelerdir?
Çok sayıda virüs ve bakteri teneffüs yolu hastalığına yol açar. Kimisi daha ağır hastalığa yol açsa da çoğunlukla belirtiler benzeridir. İnfluenza (grip virüsü), nezle, A kümesi streptokoklar ve SARS-CoV2 (Covid-19) en çok bilinenlerdir.
En sık görülen teneffüs enfeksiyonu aslında nezledir ve sebebi Rhinovirüstür. Bunun dışında pnömokok, parainfluenza, RSV, adenovirus, koronaviruslar, metapneumovirus, kızamık, kızamıkçık, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Chlamidya, Mycoplasma, Bordetella (boğmacanın etkeni), sitomegalovirüs (CMV), Ebstein-Barr virüs (EBV) üzere ismini saydığımız ve saymadığımız birçok mikrop teneffüs yolu hastalığına sebep olur.
Soğuk algınlığı ya da gripten korunmak mümkün mü?
%100 korunmak mümkün olmasa da kış aylarında birtakım tedbirlerle teneffüs yolu enfeksiyonlarını azaltabiliriz. Hasta şahıslardan uzak durmak, her gün kâfi sıklıkta el yıkamak, salgın periyotlarında kalabalık olan ortamlarda maske kullanmak temel tedbirlerdir.
Bunların dışında gerçek beslenme, nizamlı spor, kâfi uyku, gerilim denetimi ve ziyanlı alışkanlıklardan uzak durmak bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için çok değerlidir. Ek olarak; kronik hastalığı olanlar yahut 65 yaş üzerindeki bireyler ise her yıl grip aşısı olarak hastalanma riskini azaltabilirler.
Aşılar işe yarıyor mu?
Hiçbir aşının esirgeyici tesiri %100 yahut sonsuz değildir. Grip aşısının aktifliği ise o yıl hastalık oluşturan influenza virüslerine nazaran değişir, 2022 yılı için grip aşısının aktifliği %60a yakın bulunmuştur. Kızamık aşısı gribe karşı korumadığı üzere, grip aşısı da soğuk algınlığı, boğaz iltihabı ya da öteki mikropların yol açtığı hastalıklara karşı korumayacaktır. Bu açıdan; bu yıl grip aşısı oldum ancak evvelki yıllardan daha çok hastalandım demek anlamsızdır. Gerçek olan risk altındaki şahısların kış başlamadan yahut hastalanmadan evvel grip aşılarını olması ve öbür tedbirlere uymaya devam etmesidir. Aşının yararı; hastalığı büsbütün önlemek üzerinden değil, ağır geçirilecek hastalığın hafif seyretmesi, hastaneye yatış ve ölümlerin azalması, hastada mevcut olan kronik hastalıkların denetimden çıkmaması formunda de olmaktadır.
Birden çok teneffüs yolu mikrobunun birebir anda bulaşması mümkün mü?
Bir bireyde 2 ya da daha fazla mikrop tıpkı anda yahut art geriye hastalığa yol açabilir, bu hastalığı kimden kaptığımız ve hangi mikropların toplumda yaygın olduğu ile ilgilidir. Örnek olarak birebir bireyden HIV, frengi, genital siğil hatta bel soğukluğu bulaşabilmesine emsal formda birebir anda hem grip hem Covid-19’a yakalanmak, gerisinden bakterilere bağlı zatürre geçirmek de mümkündür. Kişinin genel sıhhati ve birçok faktör hastalığın seyrini tesirler.
Solunum yolu enfeksiyonu olunca nasıl çabuk güzelleşirim?
Hastayken istirahate geçilmesi, gerçek beslenmeye dikkat edilmesi, kâfi sıvı alınması ve şikayetleri azaltmaya yönelik ilaç (ağrı kesici, ateş düşürücü) kullanmak kişinin daha âlâ hissetmesini genelde sağlar. Lakin hastalık bir süreçtir, güzelleşmek ise hastalığa ve bireye nazaran birkaç günü ya da birkaç haftayı bulur.
Solunum yolu enfeksiyonlarında ne vakit doktora başvurmak lazım? kötüleşme belirtileri nelerdir?
Özellikle ileri yaştakiler, küçük yaştaki çocuklar, kronik hastalığı olanlar, kanser tedavisi görenler ve organ nakli yapılanlar ağır hastalık geçirebilirler. 2-3 günden uzun süren yüksek ateş, koyu renkli balgam çıkarma, nefes darlığı, baygınlık hissi, giderek artan iştahsızlık ve beslenme sorunu, kan şekeri yahut kan basıncında çok değişimler ağır hastalığı gösterir. Bu durumda sıhhat kurumlarından yardım almak gerekir.
Solunum yolu enfeksiyonlarında antibiyotikler işe fayda mı?
Solunum yolu hastalıklarının birden fazla virüslere bağlı geliştiği için her durumda antibiyotik kullanmak gereksizdir, tersine gerekmediği halde antibiyotik kullanmak antibiyotiklere direnç gelişmesine, kişinin bakteriyel florasının (mikrobiyomunun) bozulmasına ve ilaç yan tesirlerine kalıcı olarak sebep olabilir.
Enfeksiyonlara karşı güçlü bağışıklık için neler yapılmalı?
Enfeksiyonlara kimi bireyler genetik sebeplerden dolayı yatkın olabilirler lakin insanların birden fazla seçimlerini değiştirerek bağışıklık sistemlerini güçlendirebilirler.
- Taze zerzevat ve meyve yemek, şeker eklenmiş besinlerden uzak durmak, bedene her gün kâfi ölçüde kaliteli protein ve yağ almak sağlıklı kalmanın ve güçlü bir bağışıklık sisteminin olmazsa olmazıdır.
- Fiziksel olarak faal olmak ve spor yapmak insanın kendini düzgün hissetmesini, kaliteli uyumasını sağlar ve gerginliğini azaltır. Bu değişikliklerden bağışıklık sistemi olumlu etkilenir.
- İdeal kilonuza geri dönün. Şişmanlık bağışıklık sistemini zayıflatır ve aşıların tesirli olmasını mahzurlar.
- Yeteri kadar uyumak bedenin enerjiyi yanlışsız yerde kullanmasını ve kişinin sağlıklı seçimler yapmasını sağlar.
- Sigara bağışıklık sistemini olumsuz tesirler, başta teneffüs sistemi olmak üzere birçok organa ziyan verir. Sigarayı bırakmak, çocuk ve yaşlıların yanında sigara içmemek sağlıklı olmak için eşsiz bir efordur.
- Alkol çok alınırsa diyabet, siroz, şişmanlık, kanser ve yaralanmalara yol açtığından enfeksiyonlar daha ağır seyreder. Alkolü sınırlamak ve mümkünse hiç kullanmamak hayatımız için çok güzel bir seçimdir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
