Ramazan ayının gelmesiyle birlikte gösterişli iftar sofraları pek çoğumuzu heyecanlandırmaya başladı. Kronik hastalığa sahip olanlar ve gebeler için ise durum biraz daha farklı: Onlar, “Acaba oruç tutabilecek miyim?” sorusuyla baş başalar… Uzmanlara nazaran, bu soruya kesinlikle doktor denetiminde karşılık aranması gerekiyor. Liv Hospital doktorlarından Kalp ve Damar Cerrahı Doç. Dr. Cem Arıtürk, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzm. Dr. Saida Dashdamirova ile Bayan Hastalıkları ve Doğum kısmından Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç kronik hastalığı olanlar ve gebeler için Ramazan’a özel ikazlarını ve tekliflerini paylaştılar.
Kalp ve Damar Cerrahı Doç. Dr. Cem Arıtürk
Kalp dostu besinlerden Ramazan’da da vazgeçmeyin!
Sağlıklı oruç konusunu kronik hastalıkların başında gelen kalp-damar hastalıkları açısından pahalandıran Liv Hospital Kalp ve Damar Cerrahı Doç. Dr. Cem Arıtürk “Bazı kalp-damar hastaları için oruç tutmak tehlikeli olacağından muhakkak önerilmez. Hasebiyle hastalar, hekimlerinin teklifleri doğrultusunda hareket etmeli, şayet hekimleri müsaade vermiyorsa muhakkak oruç tutmamalılar. Oruç tutabilecek kalp hastalarının ise Ramazan boyunca dikkatli olması gereken husus, beslenme şeklidir” dedi.
Kalp damar hastalıklarına yakalanma riskini azaltan, yeterli kolesterolü artırarak makûs kolesterolü düşürmeye yardımcı olan besinlerin ehemmiyetini hatırlatan Doç. Dr. Cem Arıtürk, “Vücudumuzun gereksinimi olan yağ tüketimi için yüklü olarak sağlığımıza ‘iyi’ gelen; başka ismiyle doymamış yağlı besinleri tercih edin. Doymuş yağ içeriği yüksek besinleri ise belli ve gerekli ölçülerde tüketin, ‘kötü’ olarak nitelendirdiğimiz trans yağlardan mutlak suretle kaçının. Buna nazaran salata ve yemeklerinizde yüklü olarak zeytinyağı ve ayçiçek yağını kullanabilir; zeytin, avokado, badem, ceviz, yer fıstığı, fındık, ay çekirdeği, mısır üzere besinler ile somon, uskumru, hamsi, alabalık üzere balık çeşitlerine beslenme sisteminizde yer verebilirsiniz.”
Pide yerine bol tahıllı ekmek tüketin
Aşırı ve sıhhatsiz karbonhidrat tüketiminin kan şekeri, kan basıncı, kan yağları düzeylerinin yükselmesine ve uzun vadede şeker hastalığı, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları üzere önemli sıhhat problemlerine yol açabileceğine de değinen Doç. Dr. Cem Arıtürk karbonhidrat tüketiminde lifli besinleri öneriyor:
“Sahurda nişasta ve şeker üzere karbonhidrat içeriği yüksek olan besinleri tercih edenler gün uzunluğu açlık hissedeceklerdir. Daha uzun müddet tok hissetmek için sahurda pide yerine bol tahıllı ekmekler tercih edin. Lif içeriği yüksek, az şekerli tam tahıllardan üretilmiş kahvaltılık gevrek, ekmek, makarna üzere besinler; kahverengi pirinç yahut kinoa üzere tahıllar kan şekerini istikrarda tutacağı için yararlıdır.”
Halsizliğe karşı protein yüklü beslenin
Doyurucu ve daha uzun mühlet tokluk için ise protein açısından güçlü ve yüksek lifli besinleri tavsiye eden Doç. Dr. Cem Arıtürk, “Dengeli ve kâfi ölçüde protein almak, gün içinde gelişebilecek halsizliği ve yorgunluğu da engelleyecektir. Yumurta, et, balık, süt ve süt eserlerinden oluşan hayvansal protein kaynakları ile kuru baklagiller, yulaf ezmesi, fındık, fıstık, badem ve chia tohumu üzere bitkisel protein kaynaklarının beslenme tertibinde istikrarlı dağılımı sağlanmalıdır” biçiminde bilgi verdi.
Meyve suyu yerine meyve tüketmeyi tercih edin
Doç. Dr. Cem Arıtürk sıvı tüketimi konusunda “Kadınlar için günde 2,5 litre, erkekler için 3,5 litre sıvı tüketimi bedendeki sıvı istikrarının korunması açısından ülküdür. Seçilebilecek en güzel içecek çeşidi ise kaynağı bilinen, pak sudur. Bunu ayran, taze sıkılmış meyve suları, sade soda, çay ve kahve izleyebilir. Fakat tekrar de meyvelerin bütün olarak yenmesinin, yalnızca sularının içilmesinden daha sağlıklı olduğunu unutmamak gerekir. Örneğin bir portakal, bir bardak portakal suyunun iki katı kadar lif; yarısı kadar şeker içerir” diye konuştu.
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzm. Dr. Saida Dashdamirova
Ramazan’da şiddetli hipoglisemi olayları artıyor
Liv Hospital Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzm. Dr. Saida Dashdamirova da oruç tutmanın, Diyabet hastaları için taşıdığı muhtemel ve önemli riskler hakkında bilgi verdi. Yapılan çalışmalarda Ramazan ayında şiddetli kan şekeri düşüklüğünün (hipoglisemi) yedi kat; şiddetli şeker yüksekliğinin ise dört kat artış gösterdiğine işaret eden Uzm. Dr. Saida Dashdamirova, “Yüksek riskli hastalar, oruç tuttukları vakit önemli kan şekeri düşüklüğü ve kan şekeri yüksekliğinin yanı sıra bedende sıvı kaybı (dehidratasyon), tansiyon düşüklüğü, bayılmalar, yaralanmalar, tromboz (kanda pıhtı oluşumu) üzere komplikasyonlar yaşayabilir” diyerek yüksek riskli olarak bedellendirilen Diyabet hastaları için oruç tutmamaları istikametinde ikazda bulundu:
Yüksek riskli Diyabet hastaları oruç tutmamalı
“Tip 1 diyabeti olanlar, akut hastalığı olanlar, diyalize girenler, önemli şeker düşüklükleri yaşayanlar, şekerinin düştüğünü fark edemeyenler, üç aylık ortalama kan şeker testi yüzde sekizin üzerinde olanlar, son üç ayda diyabete bağlı koma, şeker yüksekliği yahut düşüklüğü ile hastaneye yatışı olanlar, şeker hastalığına bağlı organ hasarı gelişenler, yalnız yaşayan insülin yahut sulfanilüre kümesi ilaç kullananlar, 75 yaş üzeri olan hastalar, çoklu insülin tedavisi alanlar yüksek riskli olarak kıymetlendirilir. Bu hastaların oruç tutması önerilmez, lakin oruç tutmakta ısrarcı olurlarsa şahsileştirilmiş bir tedavi planı oluşturulmalı, hasta gerekli eğitimi almalı, her zamankinden daha sık parmak ucu kan şekeri denetim edilmelidir. Parmak ucu kan şekeri ölçümü ve kan vermek orucu bozmaz. Hasta, kan şekerini ölçtüğünde 70 mg/dL’nin altında yahut 300 mg/dL’nin üstünde olursa yahut kendini makûs hissederse mutlaka orucunu bozmalı; kan şeker seviyesinde düzelme olmazsa hastaneye başvurarak tıbbi yardım almalıdır. Kan şekeri 70 mg/dl altında ölçüldükten sonra oruca devam etmek ise hayati risk getirebilir.”
Düşük riskli Diyabet hastaları gerekli tedavi düzenlemelerini yaptırmalı
Diyabet tanısı olan ve oruç tutmayı planlayan hastalar için ise kesinlikle, Ramazan’dan 1-2 ay evvel durum değerlendirmesi için tabip denetimine gitmiş olmaları gerektiğini hatırlatan Uzm. Dr. Saida Dashdamirova, “Düşük hipoglisemi riskine sahip olan ilaçlarla tedavi edilen ve üç aylık ortalama kan şeker testi yüzde sekizin altında olan hastalar son 3 ay içerisinde kan şekeri düşüklüğü yahut yüksekliği nedeniyle hastaneye yatışı olmamışsa gerekli tedavi düzenlenmelerinden sonra oruç tutabilirler” halinde bilgi verdi.
Liv Hospital Bayan Hastalıkları ve Doğum – Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç
Anne adayları oruç tutabilir mi?
Anne adayları için de gebelik periyodunda oruç tutup tutamayacakları en sık merak edilen hususlardan biri. Liv Hospital Bayan Hastalıkları ve Doğum kısmından Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç “Hamileyim, oruç tutabilir miyim? Tutarsam bunun bebeğime tesiri nasıl olur” üzere soruların yanıtının her hamile için farklılık göstereceğini belirtti:
“Birçok çalışma, orucun gebelik ve bebek üzerinde yaptığı tesirlerin manalı sonuçlar yaratmadığını göstermektedir. Lakin gebelikte nizamlı ve kaliteli beslenme ile sıvı tüketimi nizamı oldukça önemlidir. Uzun müddetli açlık durumunun ve sıvı alımının olmamasının genel tesirlerini, hamilelerin doktorları ile birlikte değerlendirmesini ve oruç tutma kararını buna nazaran almasını öneririm.”
Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç, oruç tutan anne adaylarında gözlemlenebilecek durumlar hakkında da bilgi verdi:
Anne ve bebek için ne üzere aksilikler gelişebilir?
“Uzun müddetli açlığa bağlı olarak anne kan şekerinin düşmesi, kan insülin artışı, kan yağ asitlerinde artış, tüm bedende dolaşan damar içi kan hacminde azalma, kalpten pompalanan kanın azalması, beden su istikrarının bozulması, böbreklere giden kan akımın azalması, idrar çıkışında azalma üzere olumsuz sonuçlar görülebilir. Gelişen bu değişimlere karşı bebeği muhafazaya yönelik düzenekler devreye girer. Bunun sonucunda bebekte hareket azlığı, bebeğin kanlanmasına takviye sağlayan damarların kan hacminde azalma, amnios sıvı hacminde azalma üzere bebek ismine olumsuz tesirler ile karşılaşabiliriz.”
Özellikle yaz aylarına denk gelen Ramazan periyotlarında uzun müddetli açlık ve susuzluğun bebek ve anne için negatif etkilenme mümkünlüğünü artırdığını hatırlatan Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç “Anne ve bebek lakin dokuz saati aşmayan oruç saatlerinde bahsettiğimiz olumsuz tesirleri tolere edebilir” dedi.
Oruç tutacak anne adaylarına öneriler
“Oruç tutmak konusunda kararlı olan hamilelerin ise iftar ve sahur ortasında vakti bölerek beslenmeleri, yağlı karbonhidratlı besinler yerine tok tutucu protein takviyesi yüksek olan besinleri tüketmeleri ve su içmeyi ihmal etmemeleri gerekir” formunda bilgi veren Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç kimi sıhhat sorunları olan anne adaylarının ise mutlaka oruç tutması gerektiğini hatırlattı. Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç “Hipertansiyon, böbrek hastalığı, diyabet, erken doğum riski, bebek gelişme geriliği üzere var olan gebelik riskleri ile takip edilen hamileler katiyen oruç tutmamalıdır” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
