Hava yollarında oluşan daralmayla gelişen ve ataklarla seyreden astım hayli sık görülen bir hastalık. O denli ki dünyada 300 milyon, ülkemizde de yaklaşık dört milyon kişinin astım hastalığıyla gayret ettiği belirtiliyor. Kronik bir hastalık olan astımda ataklarla görülen hırıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışıklık ile öksürük üzere meseleler denetim altına alınamazsa hastanın ömür kalitesini önemli boyutlarda düşürebiliyor, hatta ömrünü yitirmesine bile neden olabiliyor. Acıbadem Altunizade Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Nilüfer Aykaç, astım hastalığında oluşan atakların aslında uygun ve nizamlı tedaviyle denetim altında tutulabildiğine dikkat çekerek, “Ancak toplumda astım hakkında gerçek sanılan kusurlu bilgiler hastaların tedavilerini aksatmalarına neden olabilirken günlük hayatlarını da olumsuz etkileyebiliyor. Hasebiyle tedavide sorun yaşanmaması ve kaliteli bir hayat için hastaların astım konusunda bilgi sahibi olmaları ve bu doğrultuda hareket etmeleri büyük kıymet taşıyor” diyor. Pekala hangi yanılgılı bilgiler astım hastalarının hayatlarını olumsuz istikamette etkiliyor? Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Nilüfer Aykaç, toplumda astım hakkında gerçek sanılan kusurlu bilgileri anlattı, değerli teklifler ve ihtarlarda bulundu.
Astım genetik geçişli bir hastalık değildir. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Astım, hem genetiğin hem de etrafın etkilediği çok faktörlü bir hastalıktır. O denli ki anne- babadan birinin astımlı olması durumunda çocukta astım görülme riski yüzde 25 oluyor. Anne ve babanın her ikisinde de astım varsa bu risk yüzde 50’ye yükseliyor.
Astım ilaçları şikayetler geçtiği vakit bırakılmalıdır. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Astım tedavisinde tek emel yakınmaları ortadan kaldırmak değildir. Bu nedenle astımlı hastaların şikayetleri geçtiğinde ilaçlarını asla tabiatıyla bırakmamaları ve tedavinin doktor nezaretinde sürdürülmesi değer taşıyor. Tedavi müddeti ekseriyetle 3 – 12 ay ortasında değişiyor. Lakin kimi hastalarda tedavinin hayat uzunluğu devam etmesi gerekiyor.
Her astım hastasında kesinlikle hırıltı ve nefes darlığı olur. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Astımlı hastalarda en sık hırıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışıklık ve öksürük görülüyor. Fakat hastalarda bu yakınmaların hepsi birebir anda ortaya çıkmıyor. Astım tabiatı gereği resen ya da tedaviyle düzelip tekrarlayan bir hastalık olduğu için yakınmaların tümü ya da bir kısmı vakit içerisinde gözlenip kaybolabiliyor ve sonra tekrarlayabiliyor.
Astım yalnızca alerjik bünyeli bireylerde oluşur. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Yaygın inanışın bilakis, astım hastalarının tümü alerjik bünyeye sahip değiller. O denli ki hastaların yüzde 30-40’ında alerji dışı etkenlere bağlı astım görülüyor. Hastaların tamamında kronik ve mikrobik olmayan hava yolu inflamasyonu ile hava yolunda çok hassaslık oluyor. Bu nedenle hastalar, alerjileri olmasa dahi astımlı olmayan şahıslara kıyasla hava kirliliği, tütün dumanı, kokular ve irritan üzere çevresel faktörlerden çok daha fazla etkileniyor.
Kortizon içeren spreyler çok fazla yan tesire sahipler. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Astım hastaları, astım ilaçları olarak kullanılan spreylerin kortizon içermeleri nedeniyle çok fazla yan tesire sahip olduklarını düşünerek tedaviden kaçınabiliyorlar. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Nilüfer Aykaç, astımın en faal tedavisinin kortizon içeren spreyler olduğuna dikkat çekerek, “Bu ilaçlar bağımlılık yapmıyor ve sprey biçiminde kullanıldıklarında ‘ses kısıklığı’ dışında önemli bir yan tesir göstermiyor. Üstelik sprey ilacını kullandıktan sonra boğazı bir bardak suyla çalkalayıp gargara yapmak ses kısıklığı gelişimini önlüyor” diyor.
Hamilelik periyodunda astım ilaçlarını kullanmak sakıncalıdır. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Toplumdaki yaygın inanışın bilakis, astım hastası gebelerin astım ilaçlarını kesinlikle kullanmaları gerekiyor. Çünkü, ilaç tedavilerini bıraktıkları için astımı gereğince denetim altına alınamayan gebelerin hem kendilerinin hem de bebeklerinin sıhhatleri olumsuz etkileniyor. Anne adayının riskli doğum yapması, hayatını kaybetmesi, bebeğin düşük kiloyla ya da erken doğması, astım ilaçları bırakıldığında en sık karşılaşılan sıkıntılar ortasında yer alıyor. Münasebetiyle astım hastası olan tüm gebelerin bu periyotta göğüs hastalıkları uzmanının takibinde olmaları yaşamsal kıymet taşıyor.
Astımın meslek ile alakası yoktur. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Son yıllarda bilhassa endüstrileşmenin tesiriyle mesleğe bağlı astımın görülme sıklığı giderek artıyor. Erişkin periyotta görülen her beş hastadan birinin mesleksel astımı olduğu araştırmalarla saptanmış. Doç. Dr. Nilüfer Aykaç, bu nedenle erişkin yaşlarda teşhis alan her astım hastasının mesleğinin ve hobilerinin dikkate alınması gerektiğini vurgulayarak, “Özellikle uygun tedaviye karşın hastalığın gereğince denetim edilemediği hastalar meslek ortamında kaldıkları maruziyetler açısından gözden geçiriliyor. Şayet hastaların yakınmaları hafta sonu ya da tatil üzere devirlerde azalıyor ve işe başladıklarında artıyorsa, astımlarının meslekle alakalı olma ihtimali çok yüksek oluyor” diye konuşuyor.
Astım hastaları spor yapamaz. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Astım hastalarında spor, fizikî ve ruhsal olarak olumlu tesirler oluşturuyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Nilüfer Aykaç, özellikle çocuklarda tertipli yapılan idmanların teneffüs kapasitesinin artmasını sağladığını belirterek, kelamlarına şöyle devam ediyor: “Spor olarak, yüzme, jogging ve pilates üzere spor aktivitelerini bilhassa öneriyoruz. Yüzme sporu yapacaklar için klorla dezenfekte edilen havuzlar klorun hava yolları için irritan olması nedeniyle astımı alevlendirebiliyor. Bu türlü durumlarda denizde yüzmek daha güzel bir seçenektir. Çayır çimen alerjisi olanlarda, ilkbaharda açık havada spor yapmaktan kaçınılması yerinde olur. Ayrıyeten hava kirliliğinin önemli bir sorun olarak karşımıza çıktığını düşünürsek, astımlı hastaların yaşadıkları yerdeki hava kalitesini izlemeleri, kirliliğin ağır olduğu devirlerde de açık havada spor yapmaktan kaçınmaları kıymetlidir.”
Kilo ile astım ortasında bir bağlantı yoktur. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Yapılan çok sayıda araştırmada, fazla kilonun astım hastalığının denetimini zorlaştırdığı ve atak oranını arttırdığı kanıtlanmış. Ayrıyeten, bilhassa erişkinlerde fazla kilo, astımla birlikte sık görülen uyku apne hastalığı açısından da ek bir risk faktörünü oluşturuyor. Bu nedenle astım hastalığını denetim etmek için ülkü kiloya ulaşmak büyük ehemmiyet taşıyor.
İlaç kullandıkları için astım hastalarına aşı yapılması gerekmiyor. YANLIŞ!
DOĞRUSU: Yumurta alerjisi olmayan tüm astım hastalarının her yıl grip (influenza) aşısı olmaları gerekiyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
