Ülkemizde geniş bir alanı etkileyen zelzelenin çocuklardaki tesirleri ve çocuklara zelzelenin nasıl anlatılması gerektiği konusunda, Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Doç. Dr. Hatice Yalçın açıklama yaptı.
KTO Karatay Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Doç. Dr. Hatice Yalçın; “Depremi yaşayan ya da en sevdiği insanların sarsıntı bölgesinde sıkıntı durumda olduğunu öğrenen bir çocukta inanç duygusu ziyan görür ve çabucak fark edilemeyen ama sonuçları ağır olan travma sonrası gerilim bozukluğu belirtileri oluşabilir. Çocuklar en çok ‘deprem sonrası belirsizliklerden’ korkar. Kimi çocuklarda zelzele sonrası duygusal tesirler kalıcı olur ve yetişkinlik hayatına kadar panik atak belirtileriyle sürebilir, çocuğu gözlemlemek önemlidir” dedi.
“Küçük Yaştaki Çocuklar Sarsıntısı Kavrayamazlar”
Özellikle küçük yaştaki çocukların şimdi zelzelesi kavrayamadıkları için etraflarındaki yetişkinlerin reaksiyonlarını izleyip taklit edeceklerini hatırlatan Yalçın; “Çocuklar, etrafta çok gerginlik ve ağır korkulu reaksiyonlar görürse ya da sarsıntı nedeniyle anne-baba karamsar bir hale bürünürse, sarsıntıdan daha fazla etkilenirler. Çocuklar anne babalarının vücut dilini çok güzel okurlar; şayet onlar sakin ve tahlil odaklı davranıyorlarsa çocuk sarsıntı endişeleriyle daha kolay baş edebilir” sözlerini kullandı.
Yalçın, çocuklar için inanç hissinin en temel duygusal gereksinim olduğunu da vurguladı. “Çocuklara zelzele ile ilgili yanlış bilgiler verildiğinde çocuklarda suçluluk, içe kapanma ve itimat hissinde zedelenme olacaktır” formunda konuştu.
Çocuklara Zelzele ile İlgili Neler Söylenebilir?
Yalçın “Çocuğun göz hizasına inerek, elleri tutularak yahut sırtı sıvazlanarak ‘senin yanındayız, birlikteyiz, yanımızda güvendesin, seni seviyoruz, zelzelesi yaşayan yakınlarımız için elimizden geleni yapacağız’ üzere cümleler söylenmelidir. Ayrıyeten ‘haklısın, hepimiz çok korktuk fakat biz inançtayız ve zelzele bölgesindeki tanıdıklarımız da inançta olacaklar, tüm tedbirler alınıyor’ demek, çocukta itimat hissini pekiştirecektir” dedi.
Deprem sonrasında çocuğun, en çok birlikte oynadığı şahısların vücut lisanının ve samimi sevincinin de farkına vardığını, çocuk kaç yaşında olursa olsun zelzeleden sonra farkındalığının ve dikkatinin arttığını hatırlatan Yalçın; “Eğer çocuk isterse fotoğraf çizmesi ve zelzeleyle ilgili hislerini yazması istenebilir” teklifinde bulundu.
Depremden sonraki birinci birkaç hafta çocukların gelecekle ilgili ağır tasalar yaşayacağını da vurgulayan Yalçın; “Deprem sonrasında yakın toplumsal etrafının ilgisi çocuğu rahatlatır. Lakin kimi korku belirtileri daima devam edebileceğinden, muhakkak aralıklarla çocuğun desteklenmeye devam edilmesi epey değerlidir. Hislerini anlatmasını sağlamak, çocuk için rahatlatıcı olacaktır. Zelzele üzere bir afetten sonra küçük çocuklar daima soru sorarlar. Aslında bu yaşadıkları kayıplara mana verme gayreti ve bir nevi baş çalışmasıdır. Her sorusuna yanıt verilmeli, yanıt bilinmiyorsa öğrenip ona anlatılacağı söylenmelidir. Geçiştirilmemelidir” diye konuştu.
Deprem ile İlgili Çocuğa Neler Asla Söylenmemelidir?
Yalçın, çocuğa itimat veren bir tavır sergilemenin çocuğun yaşayabileceği olumsuz hisleri ortadan kaldıracağını belirterek; “Deprem nedeniyle esasen ağır korku yaşayan çocuğa ‘İnsanlar makûs olduğu için sarsıntıyla cezalandırılıyor’ yahut ‘Dünyanın sonu geldi’ üzere tasaları artıran cümleler söylenmemelidir. Bu durumda çocuk kendisinin de berbat bir davranış yaptığında cezalandırılacağına dair ağır inanç yaşar. Birebir biçimde ‘Bak işte, burada da sarsıntı olabilir, biz ölebiliriz, söylediklerimi yap, bizi üzme’ diye konuşulmamalıdır. Çocuğu gereksiz yere kaygılandıran bu tavır, çocuğun endişelerini artırır ve yetişkinlik periyoduna kadar devam eden takıntılara yol açar. Çocuğun özyeterliliğini azaltacağından ötürü, ‘Şunu hissedeceksin, şunu yap’ biçiminde ne yapacağını söyleyen emrivaki cümleler söylenmemelidir” dedi.
Deprem Sonrası Duygusal Takviye İçin Ne Yapılabilir?
Yalçın; “Depremde onlarca insan evsiz kalır ya da vefat eder. Fakat binlerce kişi ve en çok çocuklar da onlar kadar etkilenir. Her bireye bir uzman yardımının götürülebilmesi zordur lakin travmatik gerilimle ilgili bilgi veren, tedavi rasyonelini anlatan, kendi kendini değerlendirmesi için de minik ölçekler içeren teklifler sunan dokümanlar hazırlanabilir. Diğer çocuklarla oyun oynayabileceği oyun alanlarına götürülmeli, oyun için vakit oluşturulmalıdır. Sarsıntı öncesindeki evvelden var olan hayat tertibi nasıl ise uyku saati ve rutinleri, yemek alışkanlıkları üzere sarsıntı sonrasında benzeri bir sistem oluşturulmalıdır. Böylelikle çocuğun baş etmesi ve ahengi kolaylaşır” diyerek deprem ile ilgili uzmanların yapabileceği takviye konusuna da dikkat çekti.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
