Görülen makûs haberlerin merak hissini artırdığını ve bir mühlet sonra bağımlılık oluşturduğunu belirten uzmanlar, ‘Doomscrolling’ olarak tanımlanan aralıksız makûs haber okuma eğiliminin bireyde korku, dehşet, irkilme hissi, daima ağlama ve ümitsizlik üzere semptomlara yol açabileceği ikazında bulunuyor.
Kötü haber bağımlılığının kişinin sistemini bozabileceğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, bu durumun bireyde ağır anksiyete, depresyon, gerilim, baş ağrıları ve hormonal değişikliklere yol açabileceğine dikkat çekiyor. Taşkın, doomscrolling tesirlerine maruz kalmamak için makûs haberlerden uzak durmayı ve günlük rutinlere kademeli olarak dönmeyi tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, makus haber bağımlılığı olarak tanımlanan doomscrolling’in bireyde yol açabileceği ruhsal ve nörolojik meselelere değindi, değerli tavsiyeler paylaştı.
Kötü haberler merak hissini artırıyor
Doomscrolling teriminin Türkçe’de aralıksız olarak makus haber okuma eğilimi ve berbat haber bağımlılığı manasına geldiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Doomscrolling öteki bir manası ile ‘felaket kaydırması’ olarak tabir ediliyor. Görülen berbat haberlerle bir arada merak duygusu da artıyor ve güya yara kaşımak üzere daima bir sonraki haber takip ediliyor. Zelzele felaketi ile birlikte gördüğümüz makus haberleri takip ederken ekran ya da toplumsal medya başında geçen mühletin farkında bile olmuyoruz” dedi.
Doomscrolling önemli semptomlara yol açıyor
Felaket kaydırması ile bir arada ekran müddetlerinin uzadığına ve insanlardaki ruh sıhhatinin da önemli seviyede etkilendiğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Felaket kaydırması şahıslarda ikincil travmaya sebebiyet verebilir. İkinci travma dediğimiz durumda kişi felakete maruz kalmasa bile yaşamışçasına süreçleri takip edip ve zihninde kurgulayıp travma semptomlarına maruz kalabilir. İrkilme hissi, daima ağlama ya da ağlama isteği, uykusuzluk ya da çok ahenge, iştahsızlık ya da tıkınırcasına yeme, tasa, dehşet ve ümitsizlik semptomlar ortasında görülebilir. Bireylerin bu hislere sahip olması için direkt sarsıntısı yaşamasına bile gerek yoktur. Bireyler gün uzunluğu yapacağı doomscrolling ile tüm bu semptomları yaşayabilirler” diye konuştu.
Kişinin sistemini bozabiliyor
Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, makus haber takip etme alışkanlığının durdurulamama sebeplerini ve yol açtığı sıkıntıları şöyle özetliyor;
– Felakette uğramamış bile olsak felaket ortamı ile bağ kurma ve olup biteni öğrenme muhtaçlığı oluşuyor. Ekseriyetle bu şahıslar yardım ve yararlı bilgi öğrenme gereksinimi olarak yorumlasa bile bu oran hayli düşüktür. Bilgileri yararlı olmadığını fark ettiğimiz anda bu durumun doomscrolling olduğunu anlayıp durdurmalıyız.
– Durumu bilmek, durumu denetim edebilme niyeti verir. Felaketler bizim için bir bilinmezliği işaret eder ve bilinmezlik insan psikolojisinin baş edemediği en kritik noktalardan bir adedidir. Kişi daima olarak doomscrolling yaparak denetim ettiğini düşünür. Lakin durum kişinin denetiminden çok daha uzak olduğu için yalnızca korkuya ve denetim edilemezliğin teyidine yol açar.
– Tehlikeyi tespit etmek hudut sistemimizin daima tetikte kalmasına neden oluyor. Evrimsel olarak da tehlikeyi tespit etmek ve tetikte olmak değerlidir ama beynin daima olarak tehlike hissini tazelemesi ve daima tetikte kalması, hudut sisteminin istikrarını bozabilir ve psikiyatrik hastalıklara sebebiyet verebilir.
– Dommscrolling kişinin sistemini bozabilir. Şahısta ağır anksiyete, depresyon, gerilim ve şikayetler başlayabilir. Hormonal düzeylerde değişikliklere yol açabilir. Sindirim sistemi sorunları, dikkat ve konsantrasyon sorunları, baş ağrıları, uyku ve iştah sorunlarına sebebiyet verebilir.
Doomscolling’ten kurtulmak mümkün mü?
Her şey kusursuz üzere bir kenara çekilip sarsıntı felaketi olmamış üzere davranmanın gerçekçi bir yaklaşım olmayacağını belirten Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “İkincil travmanın travmayı yaşayanların ve travma sonrası gerilim bozukluğuna sahip olanların etkileneceği kadar kişiyi etkilediğini söylemek mümkün. İkincil travmaya maruz kalmamak için doomscrolling‘ten uzak durmak hayli önemli” dedi.
Taşkın, kademeli olarak bireye ziyan veren bu durumu değiştirmenin mümkün olduğunu şu tavsiyelerle açıkladı:
– Hudut koymak ve günlük saat belirlemek: Şayet gün içinde belirli saatleri habere ayırırsanız odak noktanız daima olarak haberler olmayacaktır. Bu durum da anksiyetenizi azaltmaya yardımcı olacaktır.
– Rutinlere kademeli geçiş yapmak: Rutinlere kademeli dönüş yapılması, şahsa inançta olduğu hissini verir. Şayet okul, iş, kurs ve spor üzere daima olarak devam ettiğiniz alanlar varsa bunlara devam etmek kıymetli bir gerilim düzenleyici olacaktır.
– Kendi vücudunuz ile temasa geçmek: Gün içinde depresif his durumunuzdan ötürü hiçbir şey yapmak istemiyor olabilirsiniz. Bu durumda da tekrar doomscrolling’e geçiş yapabilirsiniz. Kendinizi durdurup vücudunuza düzgün gelecek şeylere odaklanmayı deneyin. Sıcak bir alan, rahat bir beden durumu, gerilimi dengeleyecek seviyede kısa bir yürüyüş, pak hava üzere size güzel gelen rutinlerden modül parça deneyin.
– Bireyler ile yüz yüze temasa geçin: Eğer imkanlarınız elveriyorsa felakete uğrayan şahıslar ile yüz yüze temasa geçip takviye sağlayabilmek hem çok daha verimli olacaktır hem de size inançta olma ve inanç verme hissini yaşatacaktır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
