Atar ve toplardamarlarda oluşan daralma ve tıkanmalar doku, organ ve uzuvlarda beslenme bozukluklarına yol açabiliyor. Periferik arter hastalığı olarak da bilinen bu rahatsızlık ailesel geçişin yanı sıra şeker ve kolesterol yüksekliği olan, sigara kullanan, kilo fazlası olan ve hareketsiz bir ömür şekli benimseyen şahıslarda daha çok görülüyor.
Bazı hastalarda hiçbir belirti vermeyen bu rahatsızlık, oluştuğu yere nazaran farklı bulgular gösterebiliyor. Tıkalı damarların anjiyografik yani girişimsel süreçlerle açılması ve uygun tedavinin yapılması büyük ehemmiyet taşıyor. Açık cerrahi ile benzeri oranda muvaffakiyet sağlayan bu süreç hastalara daha kısa müddette günlük hayata dönüş, daha az ağrı ve daha düşük enfeksiyon riski, kesi olmaması üzere avantajlar sağlıyor.
Memorial Ankara Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü’nden Doç. Dr. Fatih Gümüş, periferik arter hastalığında anjiyografik girişimsel tedavi metodu ile ilgili bilgi verdi.
Damar rahatsızlıkları doku, organ ve uzuvların beslenmesini bozar
Perifer (çevresel) arter, kalp ve beyin dışındaki başka tüm doku ve organları besleyen atar damarlara verilen isimdir. Bu damarlarda oluşabilen tıkanıklık ve daralma üzere rahatsızlıklar değerli doku, organ, el ve bacaklarda beslenme bozukluklarına neden olabilir. Bu hastalık durumuna periferik arter hastalığı denmektedir. Damar tıkanıklıkları daha çok şeker ve kolesterolü yüksek olan, ağır sigara kullanan, uzun müddetli tansiyonu olan ve ailesel damar sertliğine yatkın hasta kümelerinde daha sık görülmektedir.
Hareketsiz hayat üslubu ve tütün kullanımı damar tıkanıklığı risk faktörleridir
Periferik arter hastalığının nedenleri genetik ve kazanılmış nedenlere bağlı olmakla birlikte birçok faktörden kaynaklanabilmektedir. Ailesel damar sertliği (ateroskleroz), sigara kullanımı, buerger hastalığı, yüksek lipid ve kolestrol kıymetlerine sahip olmak, hareket azlığı, obezite, denetimsiz şeker hastalığı, gut hastalığı, kronik böbrek yetmezliği bu hastalığa yatkınlık oluşturabilecek ana nedenlerdir.
Belirtiler tıkanıklık oluşan bölgeye nazaran farklılaşabilir
Periferik damar hastalıkları birtakım hastalarda hiçbir biçimde bulgu vermeyebilir. Bununla birlikte tuttuğu atar damarın beslediği organ ve dokulara nazaran farklı belirtilerle de ortaya çıkabilmektedir. Bacaklarda ortaya çıkan damar tıkanıklığı yürüme arasında kısalma, kas ağrıları, ayak parmaklarında soğukluk, uyuşukluk üzere belirtiler verebilirken; beyin beslenmesine katkıda bulunan karotis arter tıkanıklarında ise ani felç ile kendini gösterebilmektedir.
Anjiyografik süreçler ile tıkalı damarlar süratli bir formda açılabilir
Periferik arter hastalığının tanısı için öncelikle bir kalp ve damar cerrahına başvurulmalıdır. Uzman doktor tarafından yapılan ayrıntılı bir fizik muayene sonrası, nabız denetimi, doppler ultrasonografi, MRI, bilgisayarlı tomografik anjiografi ve tanısal anjiografik incelemeler sonucunda teşhis koyulabilmektedir. Bu hastalığın tedavisinde uygun ilaç düzenlemesinin yanı sıra; tıkalı damarların anjiyografik süreçlerle açılması ve tıkalı bölgelere uygun stentleme/balon dilatasyon süreçlerinin yapılması son derece kıymetlidir. Bu süreçler tecrübeli merkezlerde erken devirde yapıldığında beslenme bozukluğuna uğramış bölgede önemli geri dönüşü ve sıhhate süratli kavuşmayı sağlamaktadır. Anjiyografik süreçlerin yapılamadığı hasta kümelerinde açık cerrahi ile yapay yahut doğal damarlar kullanılarak da bypass cerrahisi ve tromboendarterektomi süreçlerinin yapılması hayat kurtarıcı olabilmektedir.
Girişimsel anjiyografik süreçler hastaya avantajlar sağlar
Damar tıkanıklıklarında uygulanan girişimsel tedaviler anjiografik süreçlerden açık cerrahi süreçlere kadar geniş bir yelpazede kümelenmektedir. Bu süreçlerin sağladığı avantajlar şu halde sıralanabilir:
- Tıkalı damar bölgeleri stent yahut balon anjioplasti yapılarak kısa müddette açılabilir
- Açık cerrahiye gitmeden ve kesiye gerek kalmadan girişimsel yolla tedavi edilebilir
- Genel anesteziye gerek duyulmadığı için anestezi riskleri kelam konusu olmaz
- Deneyimli takım ve uygun ekipmanlar ile yapıldığında cerrahi ile emsal oranda muvaffakiyet sağlar
- Vücutta kesi olmadığı için yara uygunlaşması sorunu oluşmaz ve enfeksiyon riski azalır
- Hastanede kalış mühleti kısalır ve hasta günlük hayatına daha kısa müddette döner
- Ağrı düzeyi ve kan kaybı daha az olur
- Anjiografi ile müdahalenin uygun olmadığı hasta kümelerinde açık cerrahi ile damar akımının tekrar sağlanması da tedavinin ana bileşeni olmaktadır.
Damar tıkanıklığı riskini düşürebilirsiniz
Periferik arter hastalığından korunmak için öncelikle risk faktörlerinden uzak durmak gerekmektedir. Sigara kullanılmaması, yağlı/şekerli diyet beslenmesinin azaltılması, nizamlı tabip denetiminden geçilmesi ve uygun durumlarda destekleyici ilaç kullanılması ile periferik arter hastalığı riski minimalize edilebilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
